BỊ BÓP NGHẸT DƯỚI ÁP LỰC VÀO THỜI ĐIỂM QUAN TRỌNG: MỘT GÓC NHÌN TÂM LÝ

Vượt qua áp lực trong thời điểm quan trọng

GRETCHEN REYNOLDS 14/05/2015

Cảm thấy ngột ngạt, gục ngã, thất bại khi gặp phải những tình huống căng thẳng là điều khá thường thấy. Tuy nhiên, những cơ chế tâm lý nằm bên dưới hiện tượng “quen thuộc” này lại vẫn còn rất “kì bí”. Vì vậy, các nhà khoa học tại ĐH Johns Hopkins và Viện Công nghệ California đã quyết định cùng nhau tìm hiểu điều gì diễn ra trong não bộ khi một người gặp phải hiện tượng này. 

26 người tham gia vào nghiên cứu được cho tập chơi một trò chơi đánh cược điện tử trong lúc được chụp hình não bằng máy quét cộng hưởng từ M.R.I. Các nhà nghiên cứu đưa cho mỗi nghiêm thể $100 tiền thật mà họ có thể kiếm thêm hay mất đi bớt trong lúc chơi; trước mỗi lần chơi, các nhà nghiên cứu sẽ nêu ra một con số từ $0 đến $100 làm mức “cược”. Tuy nhiên, để làm tăng nhiều nhất có thể mức áp lực trong lúc chơi, nhóm nghiên cứu thông báo cho các nghiệm thể là chỉ một lần chơi được lựa chọn ngẫu nhiên trong hàng trăm lượt chơi sẽ quyết định mức tiền họ thắng hay thua. M.R.I sẽ ghi nhận lại hoạt động não của người chơi, đặc biệt là tại vùng vân bụng (ventral striatum)-phần não có liên hệ đến hiệu năng thể lý của con người. Sau đó, để xác định mức độ “ghét thất bại” của người tham gia – mức độ họ phản ứng với viễn tưởng thắng hay thua của mình, nghiệm thể sẽ được cho tham gia đánh cược trong một trò chơi tung đồng xu giả lập.

Kết quả vô cùng bất ngờ. Khi đang có cơ hội thắng, những nghiệm thể có mức “ghét thất bại” cao cho thấy mức hoạt động tăng cao trong vùng vân bụng, và hiệu suất chơi của họ cho thấy nhiều cải thiện. Nhưng khi đối diện với cơ hội thắng $100, hiệu quả hoạt động của họ giảm đột ngột. Họ bị bóp nghẹt dưới áp lực. Trong khi nhóm còn lại, những người có mức “ghét thất bại” thấp – những người đáng lẽ không bị bối rối bởi viễn cảnh mất tiền – tuy luôn chơi tốt trong mọi lần chơi, lại gặp khó khăn khi bị đẩy vào tình thế có thể mất $100. Và kể từ đó, họ bắt đầu bị bóp nghẹt.

Những người được cho rằng rất ghét thất bại chỉ cảm thấy bị bóp nghẹt trước khó khăn khi có cơ hội thắng; còn những người đáng lẽ không lo thua lỗ, lại chỉ ngã gục khi đối mặt với thất bại.

Vikram S.Chib, phó giáo sư Kỹ sư Y sinh tạ ĐH John Hopkins, người đứng đầu nghiên cứu, cho biết “Tôi biết rằng kết quả đi ngược lại những gì chúng ta suy nghĩ. Nhưng nó cho thấy cách thức mỗi người hình dung tình huống ‘gây áp lực’, và dù họ chú trọng đến thắng hay thua, điều này đều ảnh hưởng tới hiệu quả hoạt động”.

Có lẽ trong chúng ta có những người không thích thua lỗ nhưng cũng rất sợ việc thất bại khi cố “kiếm lời”, vì vậy chúng ta không xem cơ hội có được $100 như là vận may giúp kiếm thêm nhưng lại là một nguy cơ “mất tiền” khổng lồ. Ngược lại, những người không lo thất bại lại không sao chịu được việc mất đi những gì họ đã có. Tuy nhiên, TS Chib cho rằng những lý giải trên hiện vẫn còn mang tính phỏng đoán. Ông và cộng sự hi vọng những thực nghiệm đang được hiện sẽ đem lại nhiều lời giải thích chi tiết và rõ ràng hơn.

Hiện giờ, giải pháp thực tiễn nhất có lẽ là tìm ra mức độ chịu đựng thất bại của bạn và xác định những tình huống gây sức ép tương ứng. Bạn có thể sẽ tránh được việc bị bóp nghẹt bởi áp lực dễ dàng hơn nếu biết được mối liên hệ phức tạp của bản thân với khả năng thành công.

http://well.blogs.nytimes.com/2015/05/14/the-psychology-of-choking-under-pressure/?_r=0