 |
| Niềm vui cùng ban bè |
Hãy tưởng tượng bạn đang đi xem ca nhạc với bạn bè của
mình, một thành viên ban tổ chức tiến lại nhóm các bạn và nói rằng các bạn đã
may mắn được đề nghị đi vào hậu trường gặp thần tượng mà các bạn rất hâm mộ.
Tuy nhiên, chỉ một người trong nhóm được đi mà thôi! Bạn có muốn trở thành
người may mắn đó không? Với nhiều người, câu hỏi này chẳng hóc búa tí nào: ai
lại từ chối cơ hội được gặp một ca sĩ tài danh hay nhận được chữ ký thần tượng
của mình? Thế nhưng, kết quả nghiên cứu mới được xuất bản trên Psychological Science bởi Gus Cooney, Daniel Gilbert, and Timothy Wilson cho thấy bạn nên cân nhắc một lần nữa trước khi giành
lấy cơ hội trên.
Cooney, Gilbert, và Wilson cho rằng các trải nghiệm thú vị – như việc gặp thần tượng – có thể mang lại
những tác hại tiềm tàng. Nhóm nghiên cứu đặt giả thuyết rằng dù những sự kiện
trên chắc chắn thoạt đầu có vẻ khiến chúng ta hạnh phúc, chúng cũng gây ra nguy
cơ chia rẻ mỗi người với bạn bè
của mình, dẫn đến một cảm giác cô đơn khó chịu đến mức áp đảo bất kỳ những hứng
thú nào được tạo ra trước đó.
Nhằm kiểm tra ý tưởng trên, các nhà nghiên cứu đã phân
các nghiệm thể vào các nhóm 4 người, đồng thời yêu cầu họ xem một đoạn phim. Trong
mỗi nhóm, 3 người được cho biết rằng họ sẽ xem một đoạn phim được những khán
giả khác trước đây đánh giá 2 “sao”; ngược lại, nghiệm thể còn lại được cho xem
một đoạn phim 4 “sao”. Sau khi xem phim, cả bốn nghiệm thể sẽ có thời gian bàn
luận với nhau, và cuối cùng, mỗi người sẽ tự đánh giá khái quát mức độ hạnh
phúc của mình.
Thông thường, chúng ta có thể nghĩ rằng người xem phim 4
“sao” sẽ cảm thấy hạnh phúc hơn. Vì sau cùng, đó là người may mắn được xem đoạn
phim “thú vị” trong khi những người khác “xui xẻo” xem trúng đoạn phim tệ hại.
Có điều, thực tế lại chứng minh ngược lại: những người xem đoạn phim “hay” hóa
ra lại cảm thấy kém hạnh phúc hơn những người khác trong nhóm. Tại sao? Số liệu
cho thấy những người có “trải nghiệm thú vị” cảm thấy bị loại trừ khỏi cuộc trò
chuyện sau khi xem phim và tất cả những hứng thú họ có lúc xem đều hoàn toàn bị
xóa sổ.
Tương tự, nó sẽ giống khi bạn ra hậu trường gặp thần
tượng của mình trong lúc những bạn bè khác la cà hàng quán và nói chuyện cười
đùa.
Nghiên cứu này cho thấy các giá trị hưởng thụ từ những
trải nghiệm ta có không phải đến từ những vui thú tức thời mà nó mang lại nhưng
bắt nguồn từ niềm vui theo sau khi ta chia sẻ chúng với người khác. Với nhiều
người trong chúng ta, những câu chuyện ta có sẽ dần tích tụ, bồi đắp thêm phần
phong phú khi ta kể lại với mọi người, những điều không thể có được nếu ta chỉ
trải nghiệm một mình.
Ở một mức độ phổ quát hơn, nghiên cứu cũng chỉ ra tính
ngẫu nhiên xã hội trong hiểu biết của ta về thế giới. Mọi thứ chúng ta làm và
chứng kiến đều được diễn dịch thông qua tương tác của ta và người xung quanh.
Tính gắn kết này lớn đến mức người khác sẽ định hình trải nghiệm của ta không chỉ sau khi trải nghiệm diễn ra mà còn trong khi nó đang xảy đến. Đây là
luận điểm được minh chứng sống động trong một nghiên cứu khác cũng được xuất
bản trên Psychological Science. Nghiên
cứu này được thực hiện bởi Erica
Boothby, Margaret Clark và John Bargh, tìm
hiểu về sức mạnh của “trải nghiệm chung”. Trong đó cho thấy, chỉ cần cảm giác
liên kết thôi cũng đã đủ để khuếch đại mức độ nhận thức về một cảm nhận, ví dụ
như hương vị của chocolate.
Trong một thực nghiệm được thiết kế rất chỉn chu, các nhà
khoa học yêu cầu các nghiệm thể ngồi vào bàn với một người khác, đồng thời đánh
giá hai thanh chocolate. Tuy nhiên họ không biết rằng, “người ngồi chung” với
họ thực chất là cộng tác viên, người phối hợp với các nhà nghiên cứu. Người
tham gia sẽ nếm một trong hai thanh chocolate cùng lúc với “người ngồi chung”,
thanh còn lại nghiệm thể sẽ nếm khi “người ngồi chung” đi làm một chuyện khác.
(Hình phạt – làm đau – sẽ được sử dụng để đảm bảo người tham gia khộng nhìn
thấy câu trả lời của người kia)
Bạn nghĩ thanh chocolate nào sẽ ngon hơn? Theo các nghiệm
thể, một trong hai thanh ngon ngọt – đồng thời nhìn chung khiến họ thích thú –
hơn thanh còn lại rất nhiều. Tuy nhiên, đây là bí mật: hai thanh hoàn toàn
tương tự nhau. Khác biệt duy nhất là các nghiệm thể đã nếm một trong hai thanh
–
và là thanh “ngon” hơn – cùng lúc với “người ngồi chung”.
Nghiên cứu này cho thấy sức mạnh của tính liên kết trong
việc thay đổi những tính chất căn bản của trải nghiệm. Cần ghi nhận là điều này
diễn ra không phải vì “bạn đồng hành” khiến cho tất cả các trải nghiệm khác trở
nên tốt hơn – mà là vì nó khiến những cảm nhận trở nên phân cực hơn: trong một
nghiên cứu tiếp nối, các nhà khoa học chứng minh rằng việc cùng nhau trải
nghiệm sẽ khiến vị đắng trở nên đắng hơn. Cảm giác tập thể có vẻ nâng tầm cả
những thích thú tích cực lẫn những khó chịu tiêu cực. Như lục bình trên sông,
con người cũng tụ lại thành tập thể. Những tập thể này phục vụ nhiều mục tiêu
khác nhau: đem đến sự bảo vệ và an toàn, mang lại nguồn lực thể chất và tinh
thần, đồng thời cung cấp cảm giác ý nghĩa và được thuộc về. Nó thậm chí còn
mang lại một sức mạnh lớn lao hơn nữa: ảnh hưởng tích cực đến cách chúng ta
diễn dịch thế giới. Pháo hoa rực rỡ cỡ nào cũng sẽ thành nhàm chán nếu ta chỉ
có một mình; khung cảnh tầm thường ra sao cũng sẽ thành thú vị nếu có bạn bè
bên cạnh. Mọi người sẽ tô vẻ màu sắc cho cuộc sống đơn điệu. Như vậy, có vẻ
cách tốt nhất để thưởng thức buổi hòa nhạc tiếp theo là lựa chọn chính xác
người đi cùng mình thay vì tin vào thông tin quảng cáo.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét