Tất cả các thể loại chuyện kể, từ tiểu thuyết viễn tưởng, phim
truyện truyền hình hay cả một số trò chơi điện tử đều có thể làm tăng khả năng thấu
cảm
 |
| Lợi ích của đọc truyện |
Một loạt
các nghiên cứu đã cho thấy truyện viễn tưởng có thể làm tăng khả năng thấu hiểu
cảm xúc của người khác.
Giáo sư
Keith Oatley, nhà tâm lý nhận thức và là một tiểu thuyết gia, đã đưa ra kết luận
trên trong một nghiên cứu tổng hợp của mình.
Ví dụ, trong
một nghiên cứu, các nghiệm thể được yêu cầu tưởng tượng cảnh trong một câu văn.
Cùng lúc đó, các nhà khoa học chụp hình não bộ của họ.
GS Oatley
giải thích tiến trình nghiên cứu trên như sau:
“Chỉ cần
ba câu văn như trong nghiên cứu cũng đủ để khiến hồi hải mã (hippocampus) trong
não được kích hoạt tối đa. Đó là vùng gắn liền với học tập và ghi nhớ.
Nó cho thấy
sức mạnh trí óc của độc giả.
Nhà văn
không cần phải mô tả tường tận tất cả các chi tiết mới kích hoạt được trí tưởng
tượng của người đọc – họ chỉ cần đưa ra một vài cảnh trí và người đọc sẽ làm phần
việc còn lại.”
Đặc biệt,
tiểu thuyết viễn tưởng mô phỏng thế giới xã hội có thể giúp thúc đẩy khả năng
thấu cảm của chúng ta.
Một nghiên
cứu khác cho những người tham gia thực hiện một bài trắc nghiệm về khả năng thấu
cảm sau khi xem một truyện viễn trưởng hay một truyện không viễn tưởng.
Kết quả
cho thấy những người đọc truyện viễn tưởng có nhiều phản ứng thấu cảm hơn.
GS Oatley cho
biết:
“Một trong
những đặc điểm quan trọng nhất của nhân loại đó chính là việc cuộc sống của
chúng ta mang tính xã hội.
Điều khiến
chúng ta trở nên riêng biệt chính là khả năng dàn xếp các hoàn cảnh xã hội với
người khác. Điều này không được lập trình bẩm sinh.
Truyện viễn
tưởng giúp năng cao và khiến chúng ta hiểu thêm các kinh nghiệm xã hội của bản
thân.”
Tuy nhiên
mức độ hiệu quả không chỉ gói gọn trong truyện viễn tưởng.
Các nghiên
cứu khác cho thấy phim truyền hình hay thậm chí trò chơi điện tử có cốt truyện cũng
giúp làm tăng khả năng thấu cảm.
“Gần như tất
cả các nền văn hoá đều có những câu truyện bị dán mác ‘giải trí’. Tôi nghĩ có
nhiều điều quan trọng hơn trong những câu chuyện đó.”
Truyện viễn
tưởng còn có thể giúp chúng ta hiểu được những người xung quanh với những trải
nghiệm khác biệt với cách chúng ta nhìn thế giới.
GS Oatley chi
biết thêm:
“Đâu là viễn
tưởng, thế nào là tiểu thuyết, truyện ngắn là gì, kịch nghệ, phim ảnh hay phim
truyền hình khác nhau như thế nào?
Chung quy
tất cả đều là những mảnh ghép của nhận thức lan truyền từ trí óc này qua tư tưởng
khác.
Khi bạn đọc
hay xem một cauu chuyện, bạn đang tiếp nhận một mảnh nhận thức và biến nó thành
của riêng bạn.
Đó thật là
một ý tưởng thú vị.”
Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Trends
in Cognitive Sciences (Oatley, 2016).
Dịch: Hành Lang Tâm Lý